Οι νέες κοινωνικό-οικονομικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν στην ελληνική κοινωνία και ευρύτερα στην χώρα μας, μετά την υπογραφή του μνημονίου, προκαλούν δραστικές επιδράσεις και στον χώρο της εκπαίδευσης και κυρίως στα Πανεπιστήμια.

 Η μειωμένη και σχεδόν παντελής έλλειψη της χρηματοδότησης των πανεπιστημίων, η μη ορθή εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου που διέπει τα πανεπιστημιακά και τεχνολογικά ιδρύματα, οι παλινδρομήσεις της κυβέρνησης στα θέματα της εκπαίδευσης, καθώς επίσης και χρόνια προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά πανεπιστήμια, ο ανταγωνισμός σε διεθνές επίπεδο, η εξειδίκευση, η ανάγκη εξωστρέφειας της Ελληνικής Ανώτατης Πανεπιστημιακής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης, η ανάγκη συμμετοχής και συνεργασίας των ελληνικών πανεπιστημίων με ιδρύματα του εξωτερικού σε ερευνητικά προγράμματα, οδηγούν αναμφισβήτητα στο συμπέρασμα, ότι το ακαδημαϊκό-πανεπιστημιακό σύστημα έχει ξεπεραστεί από τα πράγματα και χρειάζονται γενναίες θεσμικές και ριζικές αλλαγές νοοτροπίας τόσο μέσα στα ίδια τα πανεπιστήμια όσο και μέσα στην ίδια την κοινωνία.

 Όμως, για να μπορέσουμε να καταπολεμήσουμε και να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα, όπως την οικογενειοκρατία, την ευνοιοκρατία, την διαπλοκή, την διαφθορά, την πελατειακή σχέση στα πανεπιστήμια, το δούναι και λαβείν με τους φοιτητές, που όλοι αποδεχόμαστε και συμφωνούμε ότι υπάρχουν στο χώρο της πανεπιστημιακής και τεχνολογικής εκπαίδευσης, πρέπει πρώτα απ ΄ όλα να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι, οι πολιτικοί, οι πολίτες, οι γονείς, οι πανεπιστημιακοί, οι φοιτητές, οι νέοι. Ποιος αρνείται ότι η οικογενειοκρατία στην πολιτική ζωή συνδέεται άρρηκτα με την οικογενειοκρατία στα Πανεπιστήμια; Η ευνοιοκρατία στην πολιτική ζωή συνδέεται άρρηκτα με την ευνοιοκρατία στα Πανεπιστήμια. Η διαπλοκή και η διαφθορά στην πολιτική ζωή συνδέεται άρρηκτα με τη διαπλοκή και την διαφθορά στα Πανεπιστήμια. Η πελατειακή σχέση στην πολιτική συνδέεται άρρηκτα με την πελατειακή σχέση μέσα στα ΑΕΙ. Εάν δεν αποδεχτούμε αυτές τις πικρές αλήθειες και παραμέτρους δεν θα μπορέσουμε να λύσουμε το πρόβλημα στην ρίζα του όσες αλλαγές και αν κάνουμε, όσους νόμους και αν ψηφίσουμε, όσες επιτροπές με σοφούς και προσωπικότητες διεθνούς κύρους και αν συστήσουμε.

Οφείλουμε βέβαια να θυμίσουμε ότι δεν φθάσαμε ως εδώ που φθάσαμε σήμερα τυχαία. Η κακοδαιμονία της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον Νόμο Πλαίσιο 1268/1982 του ΠΑΣΟΚ, που καθαγίασε τον κομματισμό στα πανεπιστήμια, με τις μεγάλες αδυναμίες, δυσλειτουργίες και παρενέργειες που προκάλεσε, παρά τις όποιες ορισμένες θετικές πλευρές του. Έτσι μετά από 30 χρόνια, ένα αμφισβητούμενο εκπαιδευτικό σύστημα που εξέθρεψε το ΠΑΣΟΚ, μόνο το ίδιο, μπορεί να καταπολεμήσει και να το βγάλει από το σκοτεινό τούνελ που το ίδιο είχε βάλει.

Ως διατελέσας Υπουργός Παιδείας οφείλω να χαιρετίσω τον διάλογο που άρχισε να αναπτύσσει ο ίδιος ο Πρωθυπουργός και η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας. Πολλά από τα εξαγγελλόμενα βρίσκονται προς τη σωστή κατεύθυνση και μέσα στο πνεύμα του Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία που διεξήγαμε η με τη συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ και του ΛΑΟΣ και συνολικά της εκπαιδευτικής και πανεπιστημιακής κοινότητας, αλλά και άλλων κοινωνικών φορέων. Διάλογος ουσιαστικός, μεστός και παραγωγικός που εξήγγειλα και υλοποίησα με επιτυχία ως υπουργός, και είμαι υπερήφανος για αυτό.

Από τον νέο διάλογο εξπρές που ξεκίνησε πρόσφατα, πρέπει να προκύψουν συγκεκριμένες θέσεις και προτάσεις για τα πανεπιστήμια που θα είναι ουσιαστικές, πρακτικές, και υλοποιήσιμες. Μέχρι σήμερα έχουμε ακούσει τις περιγραφές από τον Πρωθυπουργό και έχουμε συμφωνήσει στα κακώς κείμενα. Περιμένουμε να ακούσουμε μια ολοκληρωμένη υλοποιήσιμη πρόταση που θα δίνει λύσεις στο πρόβλημα και δεν θα αναστατώσει και τορπιλίσει τον ευαίσθητο χώρο της εκπαίδευσης, και δη, των πανεπιστημίων. Πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ειδικές κοινωνικο-πολιτικές συνθήκες της χώρας μας, η ιστορία και οι εκπαιδευτικές παραδόσεις της, η τραυματική δικτατορία, οι ειδικές και πρωτότυπες πανεπιστημιακές δομές εκδημοκρατισμού των πανεπιστημίων, όπως οι φοιτητικές παρατάξεις, ο συνδικαλισμός, ο κομματικός εναγκαλισμός των παρατάξεων. Σήμερα τέτοιες εξαρτημένες δομές που τελικά λειτουργούν ως τροχοπέδη για κάθε ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό του ελληνικού πανεπιστημίου δεν έχουν λόγο υπάρξεως, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι φοιτητικές ενώσεις και παρατάξεις ως φορέας δεν θα πρέπει να έχουν τον δικό τους, αναλογικά, λόγο στη διοίκηση.

Μέσα στα πλαίσια του διαλόγου που θα συνεχισθεί για τα πανεπιστήμια πρέπει να ληφθούν υπόψη βασικές παράμετροι που δεν θα αλλοιώσουν τον χαρακτήρα της δημόσιας εκπαίδευσης, αντίθετα θα την ενισχύσουν, θα κάνουν πραγματικά ανταγωνιστικά τα ελληνικά πανεπιστήμια μέσα από επενδυτικές πρωτοβουλίες φορέων και ιδιωτών που στόχο θα έχουν πάντα την ανάπτυξη της ελληνικής εκπαίδευσης. Έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για την καθιέρωση πλήρους αυτοδιοίκησης στα ΑΕΙ. Αυτοδιοίκησης, διοικητικής, επιστημονικής, ερευνητικής, και οικονομικής. Η Πολιτεία δεν θα είναι απούσα. Θα διασφαλίζει σε κάθε Πανεπιστήμιο τα κονδύλια που χρειάζεται για τη λειτουργία και την έρευνα, γιατί χωρίς έρευνα δεν μιλάμε για Πανεπιστήμια, με κριτήρια, όμως που θα καθορίζουν το ύψος της χρηματοδότησης, όπως ο αριθμός φοιτητών, ο αριθμός του διδακτικού προσωπικού, η έκταση και επιτυχία στην έρευνα. Ουσιαστικό ρόλο όμως θα έχει η αξιολόγηση του κάθε Πανεπιστημίου, εφόσον φυσικά εξασφαλισθεί η πλήρης αυτοδιοίκηση, δηλ. εφόσον περάσουν στην ευθύνη των ίδιων των Πανεπιστημίων οι αποφάσεις για τον αριθμό φοιτητών που μπορούν να εκπαιδεύσουν, για την αναλογία φοιτητών και διδασκόντων, για τις αναγκαίες υποδομές, βιβλιοθήκες, εστίες, αίθουσες διδασκαλίας, αίθουσες εκδηλώσεων, γραφεία, γυμναστήρια κτλ.

Ένα άλλο ζήτημα που θέλει ιδιαίτερη προσοχή και χρήζει ευρείας κοινωνικής συναίνεσης είναι το ζήτημα της διοίκησης των πανεπιστημίων. Ό όρος «μάνατζερ» που χρησιμοποιείται ευρέως δεν είναι ο ενδεδειγμένος, διότι ουσιαστικά πρόκειται για οικονομικό όρο. Προσβάλλει τον Ελληνικό Πολιτισμό, το Ιδεώδες των Τεχνών και των Γραμμάτων που η χώρα μας δίδαξε σε άλλους πολιτισμούς. Το Πανεπιστήμιο, δεν μπορεί και δεν πρέπει να χαρακτηριστεί ως επιχείρηση για να διοικείται από μάνατζερ οι οποίοι ενεργούν με στυγνή επιχειρηματική και λογιστική λογική. Πρέπει να βρεθεί ένα ευέλικτο ολιγομελές σώμα εκλεγμένων πανεπιστημιακών, στο οποίο θα μπορούσαν να συμμετέχουν και εκπρόσωποι επιχειρηματικών-επαγγελματικών φορέων και ιδιωτών το οποίο θα διοικεί το Πανεπιστήμιο, σε συνεργασία με ένα ευρύτερο Σώμα Προέδρων Τμημάτων με συμβουλευτικό ρόλο. Εξάλλου πως δύναται να μιλάμε για συμμετοχική δημοκρατία στα πανεπιστήμια, όταν περιορίζουμε τη συμμετοχή των φορέων σε αυτά;

 Η πρόταση της Κυβέρνησης για ένα Διοικητικό Συμβούλιο που θα διοικεί όλα τα Ανώτατα Ιδρύματα με τις χιλιάδες των πανεπιστημιακών και των φοιτητών και τα χιλιάδες θέματα που αναφύονται σε καθημερινή βάση όχι μόνο δεν μπορεί να υλοποιηθεί αλλά είναι ριζικά αντίθετη προς την επαγγελλόμενη πλήρη αυτοδιοίκηση των ΑΕΙ. Παράλληλα εάν θέλουμε να πάμε και πιο πέρα μπορούμε να μιλήσουμε για θεσμοθέτηση του ασυμβιβάστου των καθηγητών που ασκούν διοίκηση με άλλες επαγγελματικές δραστηριότητες. Όλα αυτά βέβαια είναι προτάσεις που πρέπει να προκύψουν μέσα από τον διάλογο.

Όσον αφορά στην αξιολόγηση των πανεπιστημίων δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει κανείς. Επί κυβερνήσεων της Νέας Δημοκρατίας θεσμοθετήθηκε η αξιολόγηση των πανεπιστημίων και η ΑΔΙΠ, όπου πραγματικά συμβάλλει όχι μόνο στην αξιολόγηση τους αλλά και στην καταγραφή και διασκέδαση των προβλημάτων. Εξάλλου ότι τα Πανεπιστήμια πρέπει να αξιολογούνται δεν αμφισβητήθηκε ποτέ από τους Πανεπιστημιακούς. Αυτό που υποστηρίχθηκε- και ισχύει και σήμερα- είναι να αξιολογούνται τα ΑΕΙ με κατοχυρωμένη την πλήρη αυτοδιοίκηση. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί να κρίνεται ένα πανεπιστήμιο για τους υπέρογκους αριθμούς φοιτητών που ποτέ δεν ζήτησε, για υλικοτεχνικές υποδομές που ποτέ δεν του διατέθηκαν και για έρευνα με υποτυπώδη κρατικά κονδύλια χωρίς να έχει θεσμικά τη δυνατότητα αναζήτησης πρόσθετων πόρων, χορηγιών, δωρεών, κληροδοτημάτων και αξιοποίησης προϊόντων έρευνας. Αν εξασφαλισθούν αυτοί οι όροι, τότε η χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων φυσικά και μπορεί να συνδεθεί με την αξιολόγησή τους.

Όσον αφορά στο ζήτημα της συνένωσης και κατάργησης Τμημάτων των ΑΕΙ και ΤΕΙ δεν υπάρχει αμφιβολία και είναι εύκολο και λογικό να καταργήσεις μεταπτυχιακά προγράμματα που εγγενώς έχουν προσωρινό χαρακτήρα. Είναι αυτονόητο να συνενώσεις ή να καταργήσεις Τμήματα και ειδικότητες σε ΤΕΙ ή και σε Πανεπιστήμια που δεν έχουν φοιτητές. Είναι λογικό να συγκεντρώσεις χωροταξικώς τμήματα που είναι διάσπαρτα για τοπικιστικούς λόγους. Βέβαια, είναι εντελώς διαφορετικό ζήτημα να καταργήσεις ιστορικά αυτοτελή τμήματα βάσει οικονομικών και μόνο κριτηρίων που θα οδηγούσε σε ανεπίτρεπτη οπισθοδρόμηση.

Όσον αφορά στην αλλαγή του συστήματος εισαγωγής στα ΑΕΙ και ΤΕΙ πρώτοι ξεκινήσαμε τον Εθνικό Διάλογο για να κατασταλάξουμε σε ένα σταθερό και δίκαιο για όλους τους μαθητές εξεταστικό σύστημα. Δυστυχώς όμως τα συμπεράσματα αυτού του επιτυχημένου Εθνικού Διαλόγου δεν λήφθηκαν καθόλου υπόψη. Το σημερινό σύστημα εξετάσεων, είναι αναξιόπιστο, σκληρό και απάνθρωπο, αντιπαιδαγωγικό, αντιοικονομικό και το κυριότερο, στρεβλωτικό του χαρακτήρα του Λυκείου.

Το θέμα της παιδείας είναι ένα ζήτημα που δεν μπορεί κανείς να εκφράσει ή να επιλύσει μέσα σε λίγες γραμμές. Εδώ εκφράστηκαν μερικές και μόνο σκέψεις. Χρειάζεται διαρκής, ουσιαστικός και επίπονος διάλογος με την ίδια την εκπαιδευτική κοινότητα, με τους πολίτες, με τους νέους με την ευρύτερη κοινωνία. Κυρίως χρειάζεται συναίνεση. Είναι θετικό και ενθαρρυντικό, ότι συνεχίζεται ο ουσιαστικός διάλογος που ξεκίνησε η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας για την εκπαίδευση με τον Διάλογο για τα Πανεπιστήμια, προκειμένου να ανακάμψει η σκληρά δοκιμασμένη και άδικα απαξιωμένη δημόσια πανεπιστημιακή εκπαίδευση στην χώρα μας.

Από την εφημερίδα "Απογευματινή"

Tweet